Epilepsi

EPİLEPSİ

Epilepsi oldukça yaygın bir hastalıktır. Toplumda görülmeme sıklığı, ülkemizde ve dünyada olduğu gibi % 0,5 ile %1 arasındadır. Cinsiyetler arasında epilepsi hastalığının görülme oranında herhangi bir farklılık yoktur.

Epilepsi belli bir yaş grubunda değil herhangi bir yaş ve zamanda ortaya çıkabilmektedir; ancak ilk 16 yaşa kadar ve 65 yaşından sonra görülme sıklığı artmaktadır. Çocuklarda 16 yaşa kadar en sık görülen nörolojik hastalık epilepsidir

Epilepsi nöbeti kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlıdır, ve beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkar.

Epilepsi nöbetlerinin çok değişik çeşitleri mevcuttur. Kırkın üzerinde nöbet tipi tanımlanmıştır. Herkes tarafından epilepsi veya sara dendiği zaman anlaşılan ve iyi bilinen tonik-klonik nöbetin yanısıra başkalarının hiç farketmeyeceği kadar hafif nöbet çeşitleri de vardır..

Bazı durumlarda hastalarda epilepsi tanısının konulmasını güçleştirir ve çok çeşitli karışıklıklara neden olur. Ne yazık ki pek çok hastaya tanı konulamaz ve kendilerindeki problemin ne olduğunun açıklığa kavuşması yıllar alabilir. Bazı kişilerde ise başka bir bozukluğun yol açtığı belirtiler yanlış olarak epilepsi tanısı alabilir. Gelişen tanı yöntemleri sayesinde yanlış tanılar giderek azalmaktadır.

Yeni yapılan sınıflandırmalar ile farklı nöbet isimlerinin ortaya konması konunun daha karmaşık hale gelmesine neden olmuştur. Bu nedenle aynı nöbet farklı isimlerle adlandırlabilir. Bu bölümde çok teknik ayrıntılara girmeden elden geldiğince geniş bilgi verilmeye çalışılmıştır.

Temelde akılda tutulması gereken nöbetlerin iki çeşit olduğudur: parsiyel (yani beyinde bir bölgeye sınırlı başlayan nöbetler) ve jeneralize (beyinde yaygın olarak olarak başlayanlar) . Yaygın başlangıç daha kötü ve şiddetli bir nöbet anlamına gelmez. Buradaki gruplama sadece nöbeti oluşturan nedenin farklılığı ile bağlantılıdır ve tibbi nedenlerle bu isimler verilmiştir

.

Nöbet anında yaşananlar (nöbet belirtileri) beyin aktivitesindeki değişikliğin nereden başladığına ve ne kadar hızla yayıldığına bağlıdır

Parsiyel nöbetler beynin bir kısmından başlarlar. Elektriksel deşarj ya o bölgede kalır ya da beynin diğer bölgelerine yayılma gösterir. Jeneralize nöbetler (tonik-klonik, absans, ve myoklonik gibi çeşitleri vardır) tüm beyne yayılırlar.

Ne tür nöbet olduğunun bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Çünkü bu muhtemelen hangi epilepsi ilacının daha etkili olacağı konusunda yol göstericidir. O nedenle birisi nöbet geçirdiğinde nöbet hakkında notlar almak hatta video çekmek çok yarar sağlar.

Epilepsi nöbeti sırasında evde neler yapılabilir?

Eğer bir yakınınız veya arkadaşınız nöbet geçirirse evde yapmamanız gerekenler yapmanız gerekenlerden daha önemlidir.

Yapmamanız gerekenler:

• • Hasta kasılırken elini, kolunu, ağzını veya bacaklarını açmaya ve gevşetmeye çalışmayınız. Bu çabanız hem sonuçsuz bir uğraşı olarak kalacaktır hem de hastaya zarar verebilme (kolunu çıkarma, kırma, dişini kırma gibi) ihtimaliniz vardır.
• • Sağa sola koşup soğan, patlıcan vs. gibi kokusunun nöbetleri durduğu iddia edilen sebze ve meyveleri aramaya çalışmayınız. Siz bunları bulana kadar, nöbet zaten bitecektir. Aslında bunların nöbet geçirdiğine inanılması da sanırım bu nedenden kaynaklanmaktadır.
• • Hastanın yüzüne kolonya veya su dökmeyiniz. Bu noktada, nöbet sırasında ayıltmak için etrafındakiler tarafından hastanın gözüne kaçırılan kolonya nedeni ile kornea ülseri olan birçok hasta ile karşılaştığımı ifade etmeden geçemeyeceğim.

Yapmanız gerekenler:

• • Sakin olunuz. Sakin olunuz ve sakin olunuz.
• • Eğer nöbetin çok başında yakalayabildiyseniz ve hastanın çenesi kilitlenmedi ise yumuşak bir objeyi (bir parça bez, hastanın veya kendi giysinizin bir parçası vs.) hastanın dişlerinin arasına sokabilirsiniz. Bu çoğu zaman söylemesi kolay, yapması ise çok zor bir işlemdir. Bu nedenle ille de yapmak için hastayı ve kendinizi zorlamayınız.
• • Hastayı yatay bir zemine alınız. Çoğu zaman yere yatırmak en iyi yöntemdir.
• • Hasta kusuyorsa başını ve gövdesini bir tarafa yatırınız. Bu sayede kusmuk hastanın soluk borusuna kaçmayacaktır.
• • Başın altına bir yastık veya herhangi bir yumuşak obje koyunuz.

Epilepsi hastalığının teşhisi nasıl yapılmaktadır

Epilepsi hastalığının teşhisinde en önemli faktörler hastanın hikayesi ve nöbetinin tipidir. Hastalık geçici bir nörolojik bozukluk ortaya çıkardığı için, laboratuvar incelemeleri nöbet hali dışındaki zamanlarda normal çıkabilir. Beyin MR incelemesi ve EEG incelemesi hemen her hastada uygulanması önerilen incelemelerdir. Beyin MR’ında beyin tümörü, damarsal bozukluklar (arterio-venöz malformasyon gibi), damar tıkanıklıkları, travma sonucu oluşan hasar, başka bir beyin hastalığı veya doğumsal bozukluklar olup olmadığına bakılır. EEG incelemesinde ise beynin elektriksel aktivitesinde bir anormallik olup olmadığı incelenir. EEG incelemesi epilepsi hastalarında nöbet hali dışında normal çıkabilir. Ancak EEG nöbet sırasında çekilmişse anormal elektriksel aktivitenin görülmesi gerekir